“Biến nợ thành hy vọng” nhân Ngày Thế Giới Người Nghèo

Tác giả: Linda Bordoni

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

TGPSG/Vatican News — Nhân Ngày Thế Giới Người Nghèo lần thứ chín, Liên minh Laudato Si’ châu Âu (European Laudato Si’ Alliance – ELSiA) kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) hành động để giải quyết khủng hoảng nợ toàn cầu đang ảnh hưởng đến những người dễ bị tổn thương nhất. Thông qua chiến dịch “Biến Nợ Thành Hy Vọng”, liên minh thúc giục các giải pháp công bằng, minh bạch nhằm giảm nghèo và thúc đẩy công lý.

Khi Giáo hội tổ chức Ngày Thế Giới Người Nghèo lần thứ chín, Liên minh Laudato Si’ châu Âu (ELSiA) kêu gọi Liên minh châu Âu hành động để giải quyết khủng hoảng nợ toàn cầu, vốn đang làm suy yếu các nỗ lực xóa nghèo và đe dọa sự phát triển bền vững ở các nước đang phát triển thuộc Phía Nam toàn cầu.

Được thành lập năm 2018, ELSiA là một mạng lưới gồm 7 tổ chức Công giáo, bao gồm Caritas Europa, hợp tác nhằm hiện thực hóa thông điệp tông huấn Laudato si’ của Đức Giáo hoàng Phanxicô tại châu Âu.

Nhiệm vụ của liên minh, theo Luisa Fondello – Cán bộ Cấp cao về Hợp tác Quốc tế tại Caritas Europa – là “thúc đẩy công lý sinh thái dựa trên giáo huấn xã hội của Giáo hội”, thông qua cả vận động chính sách lẫn các sáng kiến thực tiễn cho lối sống bền vững.

“Chúng tôi lập liên minh để đảm bảo rằng tầm nhìn của Laudato si’ – chăm sóc thiên nhiên và quan tâm đến người nghèo – trở nên cụ thể trong chính sách châu Âu và trong đời sống hàng ngày của các cộng đồng,” Fondello giải thích.

Ngày Thế Giới Người Nghèo năm nay, được Đức Giáo hoàng Phanxicô thiết lập năm 2017 và được Đức Giáo hoàng Lêô XIV tái khẳng định trong Tông huấn Tông đồ đầu tiên Dilexi Te, tạo cơ hội cho liên minh tái kêu gọi các nhà hoạch định chính sách châu Âu đặt phẩm giá con người làm trung tâm trong các quyết định kinh tế.

Cuộc khủng hoảng nợ tồi tệ nhất trong lịch sử

Trọng tâm trong lời kêu gọi của ELSiA là cuộc khủng hoảng nợ toàn cầu, theo Fondello, đã đạt “mức tồi tệ nhất trong lịch sử”, ảnh hưởng đến hơn một trăm quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

“Hiện nay, 2,4 tỷ người sống ở các quốc gia chi nhiều hơn cho các khoản lãi nợ công so với y tế hay giáo dục,” bà nói. “Điều đó có nghĩa là các nỗ lực giảm nghèo đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng.”

Fondello nhấn mạnh rằng nghèo đói không chỉ giới hạn ở thiếu thốn về tiền bạc. Nó còn bao gồm quyền tiếp cận giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng – những yếu tố cơ bản cần thiết cho phẩm giá con người.

“Nếu chúng ta xem nghèo đói theo nghĩa rộng hơn này,” bà bổ sung, “thì rõ ràng cuộc khủng hoảng nợ phải được đặt ở vị trí ưu tiên trong chương trình nghị sự của Liên minh châu Âu.”

Tuyên bố của ELSiA nhân Ngày Thế Giới Người Nghèo kêu gọi EU ủng hộ việc tạo ra một cơ chế giải quyết nợ toàn cầu mang tính dân chủ và minh bạch, lý tưởng là dưới sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc. Liên minh lập luận rằng khung cơ chế như vậy sẽ đảm bảo các cuộc đàm phán nợ được tiến hành công bằng và có sự tham gia của xã hội dân sự, đặt nhu cầu của con người lên trên các thị trường tài chính.

Nhân viên Caritas Europa quảng bá chiến dịch Biến Nợ Thành Hy Vọng (ảnh: Caritas Europa)

Công thức cũ không còn phù hợp

Fondello chỉ ra rằng quản trị nợ quốc tế hiện nay rời rạc và thường thiên vị về phía chủ nợ. “Không có cơ chế ràng buộc, không có nguyên tắc chung, không minh bạch,” bà giải thích.

“Các quốc gia ở Phía Nam toàn cầu không thể trả nợ công không có không gian dân chủ để đàm phán các giải pháp công bằng.”

Đó là lý do ELSiA kêu gọi một cái gọi là “cách tiếp cận mang tính biến đổi”.

“Công thức cũ hay tình trạng hiện tại thực sự không đủ,” Fondello nhấn mạnh. “Chúng ta cần một khung toàn cầu mới, nơi cả bên đi vay và bên cho vay đều chịu trách nhiệm, nơi việc xóa nợ liên kết với phát triển con người và bền vững môi trường.”

Một lời kêu gọi công lý trong Năm Thánh

Fondello đặt lời kêu gọi của liên minh trong bối cảnh Năm Thánh Hy Vọng 2025, thời điểm thường gắn liền với hòa giải và đổi mới. Bà lưu ý rằng chính Đức Giáo hoàng Phanxicô đã kêu gọi “xóa nợ” cho các quốc gia nghèo như một phần tinh thần Năm Thánh – thông điệp này giờ đây được Đức Giáo hoàng Lêô XIV nhắc lại.

“Chúng tôi muốn Liên minh châu Âu xem Năm Thánh này một cách nghiêm túc,” bà nói. “Đây không chỉ là một khoảnh khắc mang tính biểu tượng mà còn là cơ hội cụ thể để hành động. Giúp người nghèo và tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng nợ là vấn đề công lý trước khi là vấn đề từ thiện.”

Một phép thử đạo đức cho xã hội

Đối với Fondello và các thành viên ELSiA, Ngày Thế Giới Người Nghèo không chỉ là một dịp tưởng niệm hàng năm mà còn là một chuẩn mực đạo đức.

“Cách mà xã hội và chính sách của chúng ta đối xử với những người đang chịu nghèo đói, phân biệt đối xử và áp bức nói lên nhiều điều về con người chúng ta,” Fondello suy ngẫm. “Đó là một phép thử đạo đức cơ bản cho bất kỳ xã hội nào.”

Tuyên bố của liên minh phản ánh niềm tin này, dẫn lời Đức Giáo hoàng Lêô XIV trong Dilexi te kêu gọi “thực hiện một lựa chọn quyết đoán và triệt để vì những người yếu thế nhất.” Nó thúc giục các lãnh đạo EU nhận thức chi phí con người của sự không hành động và dẫn đầu trong việc xây dựng một hệ thống đa phương dựa trên hợp tác, hòa nhập và trách nhiệm chung.

“Giáo viên và y tá đang bị hy sinh,” tuyên bố viết, “khi các dịch vụ công thiết yếu bị cắt giảm để trả các khoản vay lãi suất cao cho các chủ nợ giàu có.” Nó cảnh báo rằng nếu không cải cách, nợ sẽ tiếp tục thúc đẩy bất bình đẳng, làm suy yếu hành động khí hậu và đình trệ phát triển, tạo ra một vòng luẩn quẩn nghèo đói ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia.

Lời kêu gọi lãnh đạo đạo đức

Fondello khẳng định rằng Liên minh châu Âu vừa có phương tiện vừa có trách nhiệm đạo đức để hành động.

“EU có thể thể hiện lãnh đạo thực sự bằng cách ủng hộ việc thiết lập một khuôn khổ giải quyết nợ ở cấp Liên Hợp Quốc,” bà nói. “Đây sẽ là một bước tiến quan trọng hướng tới tương lai nơi mọi người đều có nhà ở, thực phẩm, y tế và giáo dục.”

Trong Ngày Thế Giới Người Nghèo này, lời kêu gọi của ELSiA vang vọng với mệnh lệnh Tin Mừng về việc chăm sóc những người bé nhỏ nhất trong chúng ta, trong một thế giới “đang đấu tranh chống đói nghèo, nước mắt và đau khổ bằng cách chọn con đường công lý và hòa bình.”

Biến nợ thành hy vọng

Mặc dù những thách thức chính trị và kinh tế hiện nay dường như không thể vượt qua, Fondello nói bà vẫn giữ hy vọng. Đó là lý do, theo bà giải thích, Caritas Europa và các đối tác đã khởi xướng chiến dịch có tên Biến Nợ Thành Hy Vọng nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo đà cho sự thay đổi.

“Chúng tôi được dẫn dắt bởi hy vọng,” bà nói. “Chúng tôi đã thấy tiến triển trong năm nay – ngày càng nhiều chính trị gia nói về vấn đề nợ, và có sự ủng hộ ngày càng tăng từ các tổ chức như Liên minh châu Phi đối với cơ chế giải quyết nợ của LHQ.”

Chiến dịch, mở cho cả cá nhân và tổ chức trên toàn thế giới, mời gọi công dân ký vào một kiến nghị ủng hộ hệ thống nợ công bằng hơn. “Mọi người tin vào công lý và tinh thần đoàn kết đều có thể tham gia,” Fondello bổ sung. “Và đây là trang web dễ tìm để tham gia biến nợ thành hy vọng: turndebtintohope.caritas.org”.